lunes, 14 de julio de 2008

La Ronda de Boltaña

Como le dizié -y prometié- a Joan deu Peiroton que parlaría de mosica aragonesa, lo boi a fer con un grupo conoxito por toz os cabos, La Ronda de Boltaña (estoi que muita informazión de muitos grupos en sólo que un post yera prou catenazo, m'he estimato más fer-lo d'un).


La Ronda de Boltaña se formó a emprenzipios d'os 90 con miras de recuperar a ronda propia de Boltaña, que dica alabez s'eba perdito.
Dezidión de tocar tanto canzions populars como composizions propias. Muitas d'as canzions d'o grupo s'han combertito en beritables imnos d'o país.

Malas que se conformón como grupo pillón como siñal propia os instrumentos propios d'o país: chicotén, chiflo, guitarrico, mandurria, curdión, gaita de boto...

O primer disco que quitón estió omonimo. D'as suyas piezas podemos destacar: Mazurca de mosen Bruno Fierro, Habanera triste, País perdido u Días de albahaca.
A partir d'iste primer disco a suya fama salió de Sobrarbe y emprenzipión a estar conoxitos por tot l'Alto Aragón y Aragón. Ye un d'os poquez grupos que puede dezir que ha recorrito toz -u cuasi- os lugars y lugarons d'o país, mesmo buena cosa d'els abandonatos. U seiga que os que seigaz d'Aragón no tenez desincusa pa no beyer-los (yo los he puesto beyer en unas cuantas ocasions).

En 1998 publicón Banderas de humo (talmén -ta yo- o suyo millor disco) en o que sobresale, más que más, Baxando t'a escuela feita en aragonés. Personalmén i hai una canta que, a yo, m'emoziona: La condesa del Sobrarbe. Me parix sobrebuena con una letra estremolezedera. A las que podemos adibir: La tronada (imno d'a luita cuentra as barbaridaz d'entibos a la montaña) u La casa caída, un atra marabilla de canta que anima a continar bibindo en os lugars y a recuperar-los. Me fa duelo d'eslechir bella canta porque totas son sobrebuenas.


En 2001, o nuebo disco estió País de anochecida, que contién 21 canzions, nueu d'ellas instrumentals.
Mira d'estar un omenache a o Perineu.
Trobamos tamién cantas de renombre como Bajo dos tricolores, Pedrón Trango dople...¡y china-chana! u Mermelada de moras. Totas ellas, nombratas u no, un conchunto de chicotas obras mayestras que quedarán ta cutio.

O zaguer disco dica güe ye ¡Salud, país!, de 2007, contién 20 temas con un durada de güitanta menutos. Ye adedicato de tot a Teruel.
Iste como rezién tos lo dixo a busatros que lo chuzguez...


Como no podeba d'estar d'atra traza tos dixo con Baxando t'a escuela (www.charrandotb.com):


¡¡¡Entalto a Ronda y o Sobrarbe!!! ...y lo que te rondaré, morena...

7 comentarios:

Chabier Lozano dijo...

Mira-te se fan himnos que la canción d'"El país perdido" ye l'oficial de la comarca de Sobrarbe. M'acuerdo el día que se constituyó perque la tocoren e nos emociemos totz arrienda.

Joan de Peiroton dijo...

Grazias por o regalo!
Assajarèi de trobar discs deu grop, que son bons! Abraçadas!

"O zagal de Molinero l'arco" dijo...

"El pais perdido","Bajo dos tricolores".A yo se me pone a piel de gallina y no se porque m'entra mala gaita y a impotenzia m'inbade.
"Manifiesto de invierno"
-"¡Montañés, es hora de saber
de quién es la montaña!; tu casa, ¿de quién es?...
Te dirán, hoy lo mismo que ayer,
que lo tuyo es de todos....Y lo suyo, ¿de quién?"
-"¡Montañés, arriba de una vez!
¡Campanas y barrancos, tocad a somatén!
...Puede ser que lleguen a entender
que cuando el pueblo muere, muere el país con él."

Musafir dijo...

Bueno, bueno!!

De nou per ací, i una volta més, observe amb sorpresa com es pareixen expressions en "a fabla" al valencià popular, (no tant al valencià-català normatiu)
En la cançó de la Ronda, hi ha expressions calcades al valencià que no ho són tant en català:

"a cara me se chela", diriem en valencià popular, "la cara me se gela" pronunciant "gela" com "chela".
Al País Valencià, s'usa "gelar" amb el sentit de "enfriar" en castellà, i no és tant comú sentir-la amb eixe significat en català.
En valencià, "se'm gelen les mans".
I quna diueu en aragonès, "minchar", és clavat al "minjar" valencià per a dir "menjar" en català.
I ja per acabar, el verb "xarrar", no molt comú en català per a dir "parlar", té en valencià el mateix sentit que en aragonés: "parlar" en comptes del català, on "xerrar" te un caràcter més informal, o de parlar molt i sense molt de sentit.

Salut!

Onset dijo...

Felquera, ya beyé que lo eban meso como himno d'a comarca. Estoi que enzertón en prener ixa mida. Ye normal que tos emozionásez porque La Ronda en vivo ye impresionán.

Joan deu Peiroton, de cosa/res por o regalo. No sé si en o tuyo país será de buen trobar discos d'a Ronda. Pero regular que trobarás cantas por Internet u os discos completos por atros meyos :-)

Zagal, 'Manifiesto de invierno' ye l'imno d'o montañés -sin garra duda-. 'El país perdido' siempre m'ha parexito una mica triste, por ixo me quedo con 'La condesa del Sobrarbe'.

Musafir, rebenvingut.
Estoi que ixo ha a pasar con toz os estándars de totas as luengas parando cuenta, antiparte, que totas en tienen de dialectos. Yo siempre he sentito, por exemplo, bella critica a TV3 porque nomás i reflexa o catalán de Barcelona y "discrimina" o de Lleida. Ye un tema prou complicato.
'Charrar' y 'chelar' se diz mesmo en Uesca capital por chen de totas as edaz. Para cuenta tamién en os demostratibos: val. eixe, arag. ixe (bi ha documentazión de fa sieglos en a que se replega 'eixe' tamién).

Ya he pensato bella begata en fer bel post metendo as coinzidenzias entre aragonés y catalán. No sé si bi ha bel articlo cheneral sobre o tema, de totas trazas fería buena onra. Somos luengas chermanas.
Por zierto, puez trobar más videos d'a Ronda en youtube.
Salut.

zel dijo...

Ostres quina cançó tan bonica, com diu en Joan un bon regal...Mira, nosaltres mirant que les llengües no es perdin i els cabrons fent manifestos...
Petons!

Onset dijo...

Zel, a lo menos o regalo m'ha salito de baldes. D'ixa chentota d'o manifiesto pensaba decir bella cosa pero m'estimo más no decir cosa -por agora-. ¿Por qué no se preocupan por a situazión d'o castellano en Puerto Rico? Besez.