jueves, 28 de agosto de 2008

L'amigo d'Onset y más toponimia d'onso (III)

L'atro día parlábanos d'o biache que fayé enta Barcelona y de cómo eba aprobeitato ta besitar a un amiguet. Ta ixo abié de caminar por o passeig de Lluís Companys cara ta baxo dica plegar amán d'o rezinto d'o zoo de Barcelona. Alabez miré cómo podeba dentrar-ie sin que me beyesen sino me i ficarían de contino. Biyé buena cosa d'animals por toz os puestos pero no i trobaba a o mío amigo... Chirafas, elefans, monos, arangutans, crabas montesinas, tigres...
Asinas que como podié plegué en l'habitat d'o mío amigo onso. Siempre fayemos buena pacha, entre onsos somos prou buens amigos.


-Me foi prou contento de tornar-te a biyer pero cuánto duelo me fa de biyer-te engarcholato, amigo onso, en cuenta d'estar libre por os mons y as montañas, encara que bes-te-ne a saber cómo sería a bida tuya dellá d'istos baroz, no ye guaire bien a situazión difuera. I hai chen que no nos quiere ni biyer y atros nos quieren acotolar
. Cal parar muita cuenta.- le dizié.

Continemos parlando d'a situazión en a que nos trobamos os onsos (no guaire- u mica- buena, por zierto). Me contó que se trobaba prou solo y que trobaba a faltar a la suya familia, más que más, a la suya nobia y a os onsez, que en tiene cuatre. Tamién que le feba goyo Barcelona encara que no la eba puesto besitar de tot y que no le cuacaba mica que toz os días benise chen a biyer qué fa u que dixa de fer, que no tiene intimidá y que no paran de apuntar-le con uns maquinuzios que fan una luz que te dixa enluzernato y con os güellos cuasi grisos. Bien se'n bale que nomás son maquinas de fotos con o que t'apuntan -pensé.

Yo le expliqué que yera bibindo en una onsera que, por razons de seguridá, no le dizié án yera, que continaba tión porque encara no eba trobato garra onsa que me fese tanto goyo -tampoco ne b'ha guaires-, que de cabo cuan me'n iba a dondiar por as montañas y que nunca me amanaba t'an que son os umanos.

Dimpués nos abrazemos y nos despidiemos. -Bes-te-ne, Onset, antes no te pillen y te quedes engarcholato chunto con yo. Poquet dimpués se capuzó en l'augua -porque feba prou calor- y de bez ta despistar a la chen ta que no me biyesen como me'n iba.


Cuan ya i salié, o mío amigo me chiló: aguarda, Onset, antes que te'n baigas pilla iste papelet. Sé que yes replegando toponimos sobre nusatros. Te ferá onra ta completar a lista que yes fendo.
A plantar fuerte, Onset. Aspero que nos podamos biyer luego.

A plantar fuerte, amigo.
- le respondié yo gullibaxo y con glarimas en os güellos mientres enfilaba o camín ta casa mía.


Malas que arribé en casa mía, a onsera, lo ubrié y meteba isto:

Bal de Broto:
Los Fabetos de l'Onso
Fuen d'o Paso l'Onso
(folleto turistico de Sobrarbe)

Bal de Chistau
Paso de l'Onso
Espluga de l'Onso
(Fernando Blas y Fernando Romanos, Diccionario aragonés: chistabín-castellano (Bal de Chistau).

Nabarri El forau del Onso (no me foi memoria de qué libro pillé ista referenzia, ya la trobaré entre tantos papeloz).

Sercué Fuente l'Onso (Artur Quintana, El aragonés nuclear de Nerín y Sercué).

7 comentarios:

Musafir dijo...

Quina llàstima que vosaltres, els óssos, ja no estigau tants en llibertat com anys arrere!
em fa pena de vore-los als zoos. És un animal fet per a estar lliure, i els humans només estem acabant amb el seu hàbitat natural.
Qué bo que algun dia pugam sentir de nou que els topònims que fan referència a l'ós, tornen a tindre el seu sentit. Aixó significaria que l'ós hauria tornat al lloc on pertany.

Molt curiosos els noms de lloc que relacionen amb l'ós.
M'ha agradat molt com has contat la historieta, :-)
Saludets!

zel dijo...

Em fan pena els ossos captius, molta pena pobrissons...Escapa't quan puguis!!!

Julia dijo...

Quan escapis ves amb compte perque hi ha molt cabró arreu, mira que li ha passat a un company teu a Asturias, pobret. És curiós per aixó com som de contradictoris els humans, uns humans l'han ferit greument i d'altres l'estan buscant per curar-lo i son la seva única esperança de sobreviure. Ese loco mundo con sus locos habitantes...

Onset dijo...

Musafir, os onsos somos prou mal. Nomás cal biyer a situazión en a que se troban os onsos polars (y -cuasi- toz os animals).
Me fa goyo que te cuaque a historieta, yo tamién m'he entretenito asabelo. Salut.

Zel, yo encara soi libre, miraré que l'onso de Barcelona pueda ir-se-ne bien luen d'ixe zoo y siga libre con a suya familia. Gràcies.

Julia, ja he vist el que li va passar a l'ós asturià. Molta sort per a ell. Coincideixo amb tu, però hi ha més humans anti-óssos/animals (la majoria). I també crec que hi ha molt cabró ;-)

Gràcies a tots tres per les vostres visites i comentaris.

Joan de Peiroton dijo...

La vertat: los zoos qui son coma presons que'm hèn hasti...Hèn vergonha!!!!

Onset dijo...

Joan, os zoos son garcholas ta os animals y encara más ta mamifers grans como os onsos, os tigres u os elefans. Bel día nos aliberaremos.

Anónimo dijo...

Hola,
quisiera saber si ONSAR significa un lugar de osos, ya que en andalucia, en la sierra de segura, jaen, tenemos un rio cerca de mi pueblo el rio ONSARES, y habia osos en la antiguedad. Sabemos que vinieron aragoneses a poblar la zona, y sería de sumo interés saber que es una palabra aragonesa. Muchas gracias de antemano y perdon por escribir en castellano. ya me gustaría hablar en aragones. Por cierto que el baile tipico de esta zona es LA JOTA SERRANA, igual a la jota aragonesa.
Un saludo
Mario
mariomorcillo@wocplanet.com