lunes, 20 de abril de 2009

Retoliquiando

Güe retoliquiaré un poquet sobre qué ye a libertá d'expresión. Prou que puede parixer bien claro lo suyo significato. Aquí en tenemos, seguntes a Declaración Universal d'os Dreitos Umanos, un:
"Todo individuo tiene derecho a la libertad de opinión y expresión; este derecho incluye el de no ser molestado a causa de sus opiniones, el de investigar y de recibir informaciones y opiniones, y el de difundirlas, sin limitación de fronteras, por cualquier medio de expresión."

Bi ha muitos más textos legals -no ye custión de ficar-los toz-. En tot caso, estoi que toz podemos estar d'alcuerdo con ixa afirmazión. Manimenos a yo no me queda mica claro como se mete en practica. M'explico: nusaltros, ombres y mullers, no guaire ricos -u mica-, cómo podemos consumar ixe dreito? Contino explicando-me: yo, que no puedo tener ni establir garra periodico -ni an una chicota rebisteta-, ni parlemos de tv, cómo puedo fer plegar a mía opinión a os demás (si en tiengo), cómo puedo expresar-me, consumar ixe dreito?

Como digo, por exemplo, ye imposible mantener una publicazión an que puedo opinar (por altra man, tampoco no tendría garra sentito que toz en fésenos una). Sí que bi ha posibilidá de fer-lo a trabiés d'os propios meyos: ta ixo abrían a achustar-nos, como no soi pas periodista, dudo muito que me pillasen y amás abría d'adecuar-me a una linia editorial, no podría escribir o que me petase. Manimenos, sí podría nimbiar cartas d'opinión a os meyos escritos (no pas a las telebisions u a las radios), pero nos trobaríanos con limitazions: por exemplo en o Periódico de Aragón no se pueden nimbiar cartas de más de 15 linias (!). Poquetas linias me parixen ta charrar u discrepar d'altras opinions d'os que escriben en o periodico a sobén. Con tot y con ixo pueden estar modificatas u no publicatas, seguntes els mesmos afirman. A la fin no dezidimos nusaltros.

En beras no toz os meyos, más que más, os periodicos tratan igual una mesma notizia. Sólo cal que leyer-los y toz tienen a suya propia linia editorial. Podemos afirmar, sin garra duda, que no bi ha garra meyo independién, siga publico u no. Ye dezir, si nimbío una carta a l'ABC u a La Razón que concluiga que, por exemplo, en Aragón se i charran tres luengas y que as dos minoritarias cal protecher-las y fer una bastida legal que las aduye, me la publicarían? Bes-te-ne a saber, pero regular que conoxendo as suyas linias editorials no lo ferían.

Por altra man, cal fer-se memoria d'ixe caricaturista danés que fizo un debuxet sobre Mahoma (ta belún, prou ofensivo; ta atri, no en ye mica): ye libertá d'expresión? A yo me parix que sí. U ixe altro que fizon sobres os ereus d'a corona española que causó que secuestrasen tota la edizión (!). Ye democratico?Lo esen feito tamién si en cuenta d'estar os ereus fuese belatro periodista, politico minoritario u chugador de fútbol.
Tamién cal remerar a ixe aragonés que de maitins s'adedica a gomecar parolas en una radio. L'han fotito buena cosa de multas por a suya supuesta libertá d'exprisión, en ye? Si belún fese o mesmo que el, pero d'ideyas de tot contrarias, no le'n quedaría altra que mirar-se bella radio u fer-se-ne una. Dica án arriba ixe dreito? Án son os limites? Podríanos retoliquiar muito más pero ye millor dixar-lo dica aquí.

Dimpués de tot isto, no sé si ha quedato un poquet claro o mío mensache. Si querez femos debate.


1 comentario:

Chuan Chusé Bielsa dijo...

Muito interesán articlo, Onsera.

En istos tiempos cal considerar que os blogs, por exemplo, son una publicazión. Tu espresas por meyo d'iste blog as tuyas opinions y reyalmén puedes influir sobre as chens que las leyen.

Fa años compraba prensa diaria, agora leigo muitas notizias e informazions d'autualidá, pero en o Rete más que más.

Sin dembargo, cal dizir que a letra "impresa" asobén tien más prestichio que a "birtual". Y a pesar d'o que diziba denantes, aimo profundamén os libros y rebistas, y en relazión a Internet... boi perdendo a ilusión que teneba fa bels años por iste meyo.

Democrazia... ¡Qué bonica parola! Pero los gubiernos y as personas cal que cusiren y amoroseen as libertaz (como a libertá d'espresión) cada día, establindo unas nezesarias buegas tamién, que faziliten a combibenzia. As nuestras democrazias creigo que encara tienen que millorar muitismo. En Aragón, por exemplo, as nuestras lenguas bernaclas (y os suyos fablans) no tienen dreitos. Y os pobres animals tampó no en tienen guaires, de dreitos; somos nusatros os que tenemos que parlar y luitar en fabor d'els (como fu fas).

Perdona, Onsera, por a estensión d'o comentario. Que baiga bueno, amigo,

Chuan Chusé