martes, 15 de diciembre de 2009

Alquezra

Güe no feremos o chuego ixe de fa bel tiempo de mirar d'endebinar cuál ye o lugar que s'amaga en as fotografías, porque en ista ocasión ye de buen endebinar. No meteré so que bella foto (en tiengo muitas más, pero entre que puyan t'aquí y asinas de bez no cargamos tanto).
Una interesán zona ta tresbatir-se-ie (no en sentito literal, como fan os franzeses), de recorrer-la, de beyer-ie buena cosa de lugars y lugarez (Abargüela, Adagüesca, Raiquero, San Pelegrín...), d'arte, de cultura y prou que de naturaleza; y que, de bez, nos sirbe de puen enta Sobrarbe u enta altras zonas d'o Semontano u d'a Plana de Uesca.
Asinas que chen de toz os países, conoxer Alquezra (y a redolada, y a comarca, y o país entero).



Diz que Alquezra (Semontano de Balbastro) ye, chunto con Albarracín -encara que yo en metería más-, o lugar más bonico d'Aragón. Dende alto se i pueden beyer buenas ambistas de tot lo lugar -d'a colechiata y d'o castiello- y, prou que sí, de tota la zona. Antiparte que, fa poco, han apatrusquiato tota la zona d'alto.



O toponimo, seguntes os estudiosos y a documentazión, biene de l'arabe Al-Qasr 'a fortaleza', pos fuen os arabes qui en o sieglo IX debantón o lugar. En 1065 pasó a las mans de Sancho Ramírez, rei aragonés (a no estar que bienga de l'ibero y signifique 'fabas royas con dos foratez en meyo que se replegan en l'ortal de Casa Chuan, chunto a las noqueras y as pereras, d'ibierno en que se fa de tardes y fa sol; en o 'güeno'l día', como se diz por aquí). En tot caso, etimolochías a un canto, güe a unica denominazión ye 'Alquézar'. Bien ye zierto que bi ha un cartel de Prames -a qui cal agradexer-les-ne- en dentrando en o lugar que i mete a denominazión bilingüe aragonés/castellano. Pos ixo que ta meter-ie Alquezra -a propia y orichinal- no cal garra lei.
A lo menos i queda b
el toponimo tradizional.



O conchunto formato por o castiello y a colechiata


Ilesia de San Miguel



Alquezra ha cambiato muito d'o que ye güe a o que dica no fa guaire fue. No sólo que a o sistema tradizional, as carreras, as casas... tot ha cambiato. Güe ye una billa de turismo.

A os que tos interese beyer fotos d'antes más -d'inizio d'o sieglo pasato- d'os nuestros lugars, d'as nuestras chens y de muitas cosas más, bien luego en Uesca se ferá una exposizión de f
otos de l'archiconoxito Ricardo Compairé (1883-1965). Será dende o 19 d'abiento en a DPH.
Aquí en tenemos un exemplo:

4 comentarios:

zel dijo...

M'agradaria tant conéixer bé aquests racons preciosos...els imagino a l'hivern, amb fred, o a la primavera, paisatges preciosos... Una abraçada!

Anónimo dijo...

Ni "os de Alquezra ni os de Raiquero",como dize iste atro:
http://www.diariodelaltoaragon.es/NoticiasDetalle.aspx?Id=604221

Chabier Lozano dijo...

Bien trobato de nuevas, ya feba días que no te deixabas veyer. ¿Que yeras hibernando? Fa anyos que quiero fer una foto nocturna d'Alquezra, peor nunca trobo tiempo. El lugar majismo, e es barrancos la hostia. Salut.

Onset dijo...

Zel, a mi també m'agrada, però molt millor quan fa calor i no fa gaire fred (a la primavera o a la tardor). Ara ja fa fred i a hores d'ara sóc -com nosaltres diem- un 'chelón' -serà pels canvis del temps-. Una abraçada.

Anonimo, grazias por o binclo. Muito interesán ixe testimonio, que no lo eba leito. Ixo ye o reflexo d'a boz d'o pueblo. Qué poco costaba de meter bel siñal con o top. propio y asinas lo beyese buena cosa de chen de toz os cabos.
O que no sé bien de tot si Raiquero se corresponde como forma orichinal y chenuina. Estoi que no -lo comenté con un compañero que sape más d'istos que no yo- porque l'aragonés gosa conserbar (que no 'alzar') a d interbocalica: coda, rader... Raiquero puede estar que siga una pronunziazión descudiata y rapeda. Caldría contar con documentazión y que os espezialistas en parlasen.
Pero, en tot caso, top. como Raiquero u Abargüela son dos toponimos bien conoxitos en tota ixa zona dellá d'a carretera enta baxo.

Felquera, sí que soi estato ibernando, pero en beyer cómo son as cosas difuera d'a mía espluca, soi combenzito que i tornaré a escape a quedar-me-ie.
Cómo disfrutarías suelto por Alquezra fendo fotos! ;-) Yo, no sabendo cosa, en foi a manta (ye o que tien as camaras dichitals).